تکتونیک جنبا، انسان، مدنیّت

Authors

  • اریک فورس دانشکده‎ی علوم زمین، دانشگاه آریزونا، توسان، ایالات متّحده
  • قاسم خسروی دانشجوی دکترای ژئومورفولوژی، دانشکده‎ی جغرافیا و برنامه‎ریزی، دانشگاه اصفهان
  • محمد رضا ثروتی گروه جغرافیا، دانشکده‎ی علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران
Abstract:

در بیست‎وپنج سال گذشته فهم ما از مفهوم تکتونیک جنبا بسیار کامل‎تر شده است. همین امر پژوهشگران را با سؤال بسیار مهمّی روبه‎رو کرده است و آن اینکه درکل، تکتونیک فعّال پوسته در مناطق قارّه‎ای چه تأثیری بر جوامع انسانی گذاشته و می‎گذارد. مروری بر آثار منتشره مبین دو دیدگاه غالب در تحلیل میان تکتونیک فعّال با انسان و مدنیّت‎ها است. گروهی همجواری سکونتگاه‎ها با گسل‎های لرزه‎زا را بهانه قرار داده و با تأکید بر فجایع رخ داده در طول تاریخ، تلاش در نشان دادن ویژگی‎های مرگبار این پدیده‎ی طبیعی دارند. گروه دوم به حضور توأم گسل‎ها و آب اشاره داشته و هم‎زمانی خطر ـ حیات را در حواشی گسل‎های فعّال یادآور شده، مجموعه عواملی مستقل از لرزه‎خیزی را مورد توجّه قرار داده‎اند و تکتونیک را عاملی بسیار با اهمّیّت در سیر تکاملی نوع بشر و مدنیّت‎ها دانسته و شکل‎گیری و قوام تمدّن‎های کلان را ناشی از آن دانسته‎اند. این مقاله تلاش دارد تا با مرور بر مهم‎ترین آثار منتشره در این زمینه، به معرّفی و تحلیل دیدگاه‎ها بپردازد. روش به‎کار رفته در این پژوهش کتابخانه‎ای و تحلیل محتوا بوده و نتایج به‎دست‎آمده حاکی از آن است که با در نظر گرفتن عامل زمان، می‎توان فهم بهتری از رویکرد دوم داشت. در این تحلیل ارتباط میان سطوح مختلف بوم‎شناختی با انواع حرکات تکتونیکی مورد توجّه قرار گرفته و همخوانی جالبی میان ساختار سلسله‎مراتبی کمربندهای چین‎خورده با ساختار تمدّن‎های کلان در چهار سطح، مدّنظر قرار گرفته است. بر این اساس کوچک‎ترین اجتماعات انسانی در مقیاس محلّی، در حاشیه‎ی گسل‎های فعّال شکل گرفته‎اند، در عین حال در مقیاسی کلان ، تمدّن‎های جهان باستان در حاشیه‎ی کمربند چین‎خورده و بسیار جنبا (آلپ هیمالیا) در بازه‎ی زمانی ده‎هزار ساله ظهور و افول کرده‎اند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

نقش تکتونیک جنبا و رسوب گذاری در تغییرات بستر رودخانه سطح دلتای جگین

چکیده رودخانه جگین با تشکیل دلتایی در جلگه ساحلی شرق جاسک، به دریای عمان می‌ریزد. مورفولوژی و رفتار شبکه‌های زهکشی، به تغییرات حاصل از فعالیت‌های زمین‌ساختی بسیار حساس می‌باشد. آنومالی‌های موجود در رودخانه مانند تغییر مسیرهای متعدد و ناگهانی در دوره‌های زمانی مختلف، عبور از خط گسلی، پهن و باریک‌شدن بستر و تراکم بالای شبکه‌زهکشی از جمله علامت‌های گذار از یک پهنه فعال تکتونیکی است؛ از این‌رو برای...

full text

تأثیر تکتونیک جنبا بر مورفولوژی مخروط¬افکنه¬ی درختنگان در منطقه¬ی شهداد کرمان

مخروط­افکنه­ی حوضه­ی آبریز درختنگان یکی از مخروط­افکنه­های بزرگ ایران در ناحیه­ای کاملا ًخشک در شمال- شمال شرق کرمان  است.این مخروط­افکنه به واسطه­ی فرسایش مواد درحوضه­ی آبریز رودخانه درختنگان و نهشته شدن این مواد در بخش انتهایی این حوضه یعنی دشت لوت شکل گرفته است. تکتونیک به عنوان یکی از عوامل درونی در شکل­گیری این پدیده نقش اساسی داشته است. فعالیت­های تکتونیکی با تأثیرگذاری در محل استقرار مخرو...

full text

بررسی تکتونیک فعال و شناسایی گسل های جنبا به وسیله روش های ژئوفیزیکی مطالعه موردی: گوهرتپه- بهشهر

بدون شک یکی از شواهد فعالیت­های زمین‎ساختی در هر منطقه پدیده زمین‎لرزه است که نقش اصلی را در تلفات جانی و خسارات مالی به خود اختصاص می­دهد . زمین‎لرزه معمولاً با ایجاد گسل­هایی همراه است که گاهی تا عمق پوسته زمین ادامه می­یابد. در مواردی که هیچ گونه نشانه یا عارضه‎ای از این گسل­ها در سطح زمین دیده نمی­شود لازم است تا با تلفیق دانش زمین‎شناسی و همچنین ابزارهای دورسنجی و ژئوفیزیکی شناخت دقیق‎تری ا...

full text

نقش تکتونیک جنبا و رسوب گذاری در تغییرات بستر رودخانه سطح دلتای جگین

چکیدهرودخانه جگین با تشکیل دلتایی در جلگه ساحلی شرق جاسک، به دریای عمان می ریزد. مورفولوژی و رفتار شبکه های زهکشی، به تغییرات حاصل از فعالیت های زمین ساختی بسیار حساس می باشد. آنومالی های موجود در رودخانه مانند تغییر مسیرهای متعدد و ناگهانی در دوره های زمانی مختلف، عبور از خط گسلی، پهن و باریک شدن بستر و تراکم بالای شبکه زهکشی از جمله علامت های گذار از یک پهنه فعال تکتونیکی است؛ از این رو برای ...

full text

کاربرد شاخص‌های ارزیابی تکتونیک جنبا در برآورد وضعیت تکتونیکی بخش علیای زاینده‌رود محمود حبیب¬اللهیان ، دکتر محمدحسین رامشت

با توچه به اینکه کشور ایران بر روی کمربند زلزله­خیزی آلپ- هیمالیا قرار دارد و هر چند یک­بار شاهد زلزله‌های مخرب ویرانگری همانند زلزله‌های بم و طارم و غیره در کشورمان می‌باشیم، بررسی وضعیت تکتونیک فعال (جنبا) که از جمله عوامل ایجاد و بروز زمین­لغزه‌ها می‌باشند و ارزیابی تهدیدات و خسارات بروز این فعالیت‌ها در شهرها از اهمیت بالایی برخوردار است. رودخانه زاینده‌رود، بزرگترین و مهم­ترین رودخانه دائم...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 44  issue 3

pages  17- 38

publication date 2012-11-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023